گزارشی از نخستین روز برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در شهرکرد
افزایش نشاط اجتماعی با آیین‌هایی که با امید زنده‌اند
در آیین افتتاحیه بخش‌هایی از بیستویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی که پنجشنبه ششم مهر در شهرکرد برگزار شد، هنرمندان و مسئولان از تاثیر برگزاری این رویداد بر نشاط‌آفرینی در جامعه، همدلی اقوام ایرانی باهم، حفظ میراث فرهنگ ملی و آشنایی هرچه بیشتر مردم با هنرهای نمایشی گفتند.
به گزارش روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی، آیین افتتاحیه بخش‌های «نمایش‌های فردی، نقالی، روایت‌های ملی و کارآواها» و «معرکه‌ها، آیینها و بازی‌های نمایشی» از بیستویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی، روز گذشته (پنجشنبه ششم مهر) با حضور احمد جولایی (دبیر این رویداد)، پیام احمدی (مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری)، هوشنگ جاوید، محمدرضا معجونی و محمد نجاری (داوران بخش نقالی) در فرهنگسرای بزرگ شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد.
حضور 870 هنرمند در 6 استان کشور
احمد جولایی در ابتدای این مراسم، ضمن قدردانی از زحمات تمام دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی گفت: «از زمان اعلام فراخوان تا پایان مهلت ارسال آثار، 810 اثر به دبیرخانه ارسال شد که نشان از علاقه هنرمندان برای شرکت در این جشنواره بود.»
او در ادامه سخنانش با اشاره به میزبانی جشنواره از 870 هنرمند در تهران و 5 استان کشور خبر داد و به تشریح جزئیات برگزاری و بخش‌های متنوع این رویداد پرداخت.
نمایش آیینی و سنتی، هویت تاریخی ماست
همچنین پیام احمدی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان چهارمحال و بختیاری، در این مراسم در سخنانی گفت: «ما برای اجرای دو بخش «نمایش‌های فردی، نقالی، روایت‌های ملی و کارآواها» و همچنین «معرکه‌ها، آیینها و بازی‌های نمایشی»، میزبان 160 هنرمند از سراسر کشور با آیینها و سنت‌های بومی و محلی ویژه خود هستیم.»
او با بیان اینکه حضور مردم در روز نخست جشنواره نشان از علاقه و ارتباطی است که با این گونه‌های نمایشی دارند، توضیح داد: «برگزاری جشنواره‌های هنری باعث آشنایی هنرمندان استان‌های مختلف با یکدیگر می‌شود و از این طریق زمینه‌های گفتمان هنری و تبادل فرهنگی بین مردم و هنرمندان استان‌های مختلف فراهم می‌شود.»
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری افزود: «ما در این استان، با دعوت از استادان مختلف عرصه هنرهای نمایشی در حال سرمایه‌گذاری بیشتر به‌منظور دارماتیزه کردن آیینها و سنت‌های‌مان هستیم.»
او گفت: «توجه و پرداختن به آیین‌های بومی و محلی در سینمای ما بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و سیاست قطعی ما توجه بیشتر به این ایده‌ها در تئاتر است.»
این مدیر هنری با بیان اینکه نمایش آیینی و سنتی، هویت تاریخی ماست، گفت: «ما استان کوچکی هستیم اما خوشبختانه تعداد قابل توجهی هنرمند فعال در عرصه هنرهای نمایشی داریم که در صورت دراماتیزه شدن آیین‌های‌مان، با کمک آن‌ها می‌توانیم شاهد اتفاقات مبارکی در سطح ملی و حتی بین‌المللی باشیم.»
احمدی در پایان گفت: «آیینها و سنت‌ها در مسائل مختلف اقتصادی، فرهنگی، اعتقادی و ... تاثیرگذاری فراوانی دارند و قطعا مهم‌ترین تاثیر آن افزایش نشاط اجتماعی است که باید بیش از پیش به آن توجه داشت.»
در ادامه این مراسم، هنرمندانی از استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان و تهران با اجرای آثاری در قالب نقالی و روایت‌های ملی، میزبان مخاطبان بودند.
زینب افسری، نقال جوان شهر زابل از استان سیستان و بلوچستان با اجرای «بیژن و منیژه» آغازگر بخش نمایشی این رویداد هنری بود.
«بهیگ بازنه»؛ امید و آرزوهای مردم بختیاری است
در ادامه، گروهی از هنرمندان مسجدسلیمانی با لباس‌های بختیاری و با کارگردانی علی قاضی، آیین باران‌خواهی را در اثری با نام «بهیگ بازَنه» اجرا کردند.
علی قاضی درباره نمایش «بهیگ بازنه» توضیح داد: «بهیگ بازنه، یک عروسک دست‌ساز میان قوم بختیاری است که نام آن از بهیگ به معنای عروسک و بازنه به معنای بازی‌کننده و یا نمایشگر تشکیل می‌شود.»
او افزود: «این عروسک در اصل امید و آرزوهای مردم بختیاری است و کاربردهای آیینی متفاوتی دارد که تمامی این آیینها در راستای حاجت‌روایی اجرا می‌شوند.»
باید آیین و سنت پدران‌مان را به فرزندان‌مان بشناسانیم
«که ژه وان» هم روایتی ملی بود که هنرمندان دهگلانی از استان کردستان با هدایت و کارگردانی عرفان زندی آن را برای تماشاگران به نمایش گذاشتند.
زندی با بیان اینکه جشنواره بهترین مکان برای معرفی آیینها و سنت‌های مناطق کشور است، گفت: «نمایش‌های آیینی و سنتی نیازمند فضایی مخصوص و متناسب با محتوایی است که ارائه می‌دهند.»
او افزود: «ما در این رویداد بین‌المللی می‌توانیم نمایش‌هایی از چهار گوشه کشورمان و همچنین از دیگر کشورهای جهان را به تماشا بنشینیم.»
کارگردان نمایش «که ژه وان» گفت: «جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی یعنی آیین و سنت پدران‌مان را به فرزندان‌مان بشناسانیم.»
آثار جشنواره با اجرای عمومی دیده می‌شوند
پس از آن، یاسر پوردشتی نقال استان تهران با عصایی در دست، «فرود جریره» را روایت کرد.
یاسر پوردشتی، درباره نقل «فرود جریره» گفت: «این نقل برگرفته از شاهنامه فردوسی است. جریره دختر پیران ویسه است که با سیاوش ازدواج می‌کند و فرود فرزند آن‌هاست. در پی اتفاقاتی که برای‌شان می‌افتد و تندخویی توس نوذر، مرگ فرود، سوگ بزرگی را پس از سوگ سیاوش برای ایرانیان به بار می‌آورد. نتیجه اخلاقی این داستان، کنترل احساسات و فرو خوردن خشم انسانی است.»
او گفت: «برای بهتر شدن جشنواره بهتر است تا نمایش‌ها با اجرای عمومی تداوم داشته باشند. این موضوع به پُربار شدن جشنواره‌ها بسیار کمک می‌کند به ویژه به نقالی که متاسفانه بعد از سال‌های کرونا کم‌رنگ‌تر از قبل شده است.»
«کل ووجور»؛ تشویق آدم‌ها به پیدا کردن گمشده‌شان
هنرمندان بهبهانی دیگر گروه شرکت‌کننده از خوزستان، پس از غروب ششمین روز مهر، اجرای اثر نمایشی خود را با نام «کل ووجور» با کارگردانی جهانشاد زراعت آغاز کردند و با ایجاد فضایی شاد، یکی از سنت‌های قدیمی منطقه خود را به حاضران معرفی کردند.
زراعت درباره نمایش «کل ووجور» گفت: «این نمایش نوشته حسین تجلی و به معنای واجستن است. باور محلی قدیمی است که وقتی کسی چیزی را گم می‌کند، برای پیدا کردن آن به شخصی به نام «کل ووجور» مراجعه می‌کند. هدف از نمایش، تشویق آدم‌ها به پیدا کردن گمشده‌های‌شان است.»
او درباره برگزاری جشنواره 21 در چندین استان کشور توضیح داد: «حضور گروه‌های نمایشی آیینی سنتی در استان‌های کشور باعث آشنایی مردم بیشتری با نمایش‌ها می‌شود و مبادله فرهنگی شکل می‌گیرد. اقوام ایرانی با توجه به پراکندگی جغرافیایی به مانند انگشتان دو دست در کنار هم قرار خواهند گرفت و باعث بازآفرینی و زنده‌شدن آیین‌های بکر ایران زمین که هدف اصلی جشنواره است، می‌شود.»
جشنواره به فکر جابجایی گروه‌های نمایشی باشد
«دامادی قاسم»، آخرین اثر نمایشی روز نخست جشنواره با حضور هنرمندان استان خوزستان به کارگردانی پژمان محراب‌پور به زبان فارسی و عربی اجرا شد.
پژمان محراب‌پور، درباره نمایش «دامادی قاسم» توضیح داد: «داستان این نمایش درباره آرزوی مادر حضرت قاسم (ع) برای دامادی او است. این آیین در هشتم ماه محرم در خرمشهر برگزار می‌شود. زنان با سر و روی پوشیده و با تاثیر از رفتار مادری که آرزوی دامادی پسرش را دارد، سینی‌ای حاوی آجیل مشکل‌گشا به نیت رفع گرفتاری، شمع برای زندگی و حنا به نیت پیوند به سرمی‌گیرند و هرکسی که حاجتی دارد، سینی را بلند کرده و مراسمی آیینی را اجرا می‌کند.»
او افزود: «ستاد جشنواره باید به فکر گروه‌های نمایشی شرکت‌کننده در بخش‌های مختلف این رویداد برای مسافت طولانی باشد به طور مثال ما برای آمدن به شهرکرد مسافت زیادی نداشتیم ولی گروه دیگر ما که در بخش صحنه‌ای است و این بخش در گرگان برگزار می‌شود باید مسافت طولانی را برای رسیدن به شهر گرگان و اجرا در آنجا طی کند و امیدوارم ستاد با ایجاد راهکاری برای سال‌های آینده این مشکل را مرتفع کند.»
بیستویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی با دبیری احمد جولایی، از یکم تا یازدهم مهر، در بخش‌های «رادیو تئاتر» و «نمایشگاه هنرهای نمایشی» به میزبانی تهران، «صحنه‌ای» (ویژه-آزاد) و «بین‌الملل» به میزبانی استان گلستان (گرگان و کردکوی)، «شبیه‌خوانی» به میزبانی استان مرکزی (تفرش)، «نمایش‌های فردی، نقالی، روایت‌های ملی و کارآواها» و «معرکه‌ها، آیینها و بازی‌های نمایشی» به میزبانی استان چهارمحال و بختیاری (شهرکرد)، «عروسکی» و «دانشجویی» به میزبانی خراسان شمالی (بجنورد) و «سمینارهای پژوهشی» و «نمایشنامه‌نویسی» به میزبانی آذربایجان شرقی (تبریز) در حال برگزاری است.