امین اکبری‌نسب کارگردان نمایش «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» درباره اجرای این اثر در جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی به خبرنگار مهر گفت: نمایش «اگر شبی از شب‌های تهران مسافری» اثری است که متن آن به علی شمس تعلق دارد و من آن را در بخش دانشجویی جشنواره به عنوان مدرس دانشگاه اجرا خواهم کرد.

وی درباره ویژگی‌های متن بیان کرد: این متن را به دلیل درون‌مایه‌ای که دارد، انتخاب کردم چرا که ایده نمایشنامه، برداشتی از داستان‌های «هزار و یک شب» و فیلم «شب قوزی» اثر فرخ غفاری است که به شکل داستان در داستان اجرا می‌شود. این نمایشنامه جزو متن‌های اولیه علی شمس به شمار می‌رود که آن را با رویکرد و نگاهی درست به تکنیک‌های نمایش ایرانی نظیر سیاه بازی، تخت‌حوضی، شبیه‌خوانی، نقل و روایتگری نوشته است.

این کارگردان ادامه داد: در شیوه اجرایی این نمایش سعی کردیم از تکنیک‌های سیاه‌بازی، تخت‌حوضی، روایتگری، نقالی و حتی در بخش‌هایی از شبیه‌خوانی استفاده کنیم یعنی تلفیقی از مهم‌ترین گونه‌های نمایش ایرانی در این اثر وجود دارد. نمایشنامه حول محور یک شخصیت سیاه شکل می‌گیرد. «هر کی باش خان» به قتل رسیده است، از طرف دیگر در یک مراسم عروسی نیز سیاه نمایش فوت می‌کند و مرگ او که همزمان با حکومت نظامی است، باعث شکل‌گیری ماجراهایی می‌شود. در این اثر جسد شخصیت سیاه به دست افراد مختلفی می‌افتد و آنها برای آنکه از شر جسد خلاص شوند آن را به طرفی می‌برند و نمایش به صورت اپیزود اپیزود پیش می‌رود.

اکبری‌نسب جشنواره را عامل مهمی در ترویج و زنده نگاه داشتن نمایش‌های سنتی ایرانی دانست و گفت: معتقدم جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های کشور محسوب می‌شود چراکه می‌تواند در معرفی فرهنگ نمایش‌های ایرانی، چه برای مخاطب عام و چه خاص و حتی در بخش بین‌المللی، عامل مهمی باشد. در واقع این جشنواره سبب می‌شود که پیشینه فرهنگ و هنر ایرانی دیده شود و برخی از گونه‌های نمایش ایرانی که در حال فراموشی هستند، در قالب اجرای زنده، احیا و دیده شوند.

وی تاکید کرد: این جشنواره در فضای آکادمیک نیز برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه مندان، یک نقطه عطف به شمار می‌‎رود زیرا به واسطه این رویداد امکان دیده شدن آثار و صد البته امکان نگاه پژوهش‌گرانه به گونه‌های مختلف نمایش سنتی در بین اهالی دانشگاه ایجاد می‌شود.

این کارگردان بیان کرد: بزرگترین معضل امروز ما آموزش است، وضعیت آموزش در عرصه نمایش‌های ایرانی تاسف‌بار است در حالی که در تمام دنیا، برای نمایش‌های سنتی خود ارزش قائل هستند. در کشورهایی چون ژاپن، هند، کره جنوبی، چین و ایتالیا نمایش‌های سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند و در این کشورها، مدارس آموزش تئاتر سنتی وجود دارد و هنرجویان در سنین پایین از همان ابتدا و به شکل پله‌پله، هنر ملی و بومی خود را آموزش می‌بینند. با مطالعه برخی گونه‌ها مثل کابوکی یا کاتاکالی و حتی کمدیا دلارته متوجه می‌شویم که این نمایش‌ها چقدر به عنوان میراث فرهنگی آن کشورها ارزشمند هستند و به آنها بها داده می‌شود.

اکبری نسب ادامه داد: اما متاسفانه در دانشگاه‌های ایران شاهد این هستیم که مسئولان آموزش در چارت درسی، دروس نمایش ایرانی را نادیده می‌گیرند و حتی در برخی دانشگاه‌ها دروس نمایش ایرانی حذف می‌شود، چرا؟ چون نه استاد متخصص این دروس را دارند و نه توانسته‌اند علاقه‌ای در بین دانشجویان ایجاد کنند و یا منابع آموزشی متنوعی برای برخی دروس تهیه کنند. من خودم در دانشگاه نمایش ایرانی درس می‌دهم و همیشه با این سوال دانشجویان روبرو می‌شوم که نمایش ایرانی به چه درد ما می‌خورد؟ عدم توجه به آموزش درست سبب شده که دانشجویان ما از این هنر دوری کنند و بیشتر به سمت تئاتر غربی تمایل نشان دهند. البته این به معنای بد بودن تئاتر به شکل اروپایی نیست و یقیناً تئاتر به شکل امروزی در اروپا پدید آمده و بعداً به کشورهای دیگر رفته است اما در هر صورت ما هم نیاز به حفظ پیشینه فرهنگی و ملی خود نیز داریم تا بتوانیم به یک ساختار درست از نمایش‌های ایرانی و نهایتاً به شکلی از درام ایرانی برسیم.

وی افزود: یکی دیگر از معضلات ما این است که در این چند سال بسیاری از افراد اهل فن و استادکار برخی گونه‌های نمایش‌های سنتی را از دست داده‌ایم و آنها نیز متاسفانه افراد جایگزینی را تربیت نکرده‌اند. به همین دلیل امروز افراد آگاه به تکنیک‌های این هنر، انگشت‌شمار هستند و به دلیل نبود آموزش تجربی و آکادمیک عملاً برخی گونه‌ها در حال فراموشی است.

اکبری نسب در پایان صحبت‌هایش پیشنهاد داد: باید یک مدرسه آموزش نمایش سنتی در ایران تاسیس و از اساتید اهل فن دعوت شود که تکنیک‌های مختلف نمایش‌های سنتی را به جوانان علاقه مند آموزش دهند تا به شکلی ساختارمند و درست، به تمام گونه‌های نمایش ایرانی دست پیدا کنیم.

بیستمین جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی از ۱۴ آذرماه سال جاری به دبیری داود فتحعلی بیگی در حال برگزاری است.

لینک گفت‌وگو با خبرگزاری مهر را اینجا ببینید.