شبیه‌خوانی «لیلی و مجنون» نظامی در جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی
هنرمند و پژوهشگر عرصه تعزیه از اجرای شبیه‌خوانی اثری برگرفته از «لیلی و مجنون» نظامی گنجوی در جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی خبر داد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی به نقل از هنرآنلاین: مهدی دریایی، هنرمند و پژوهشگر تعزیه از اجرای اثری شبیه‌خوانی بر مبنای داستان «لیلی و مجنون» در بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی خبر داد و در این باره گفت: با توجه به اینکه سیاستگذاری و تمرکز این دوره بر نظامی گنجوی قرار گرفته است، من تصمیم گرفتم به شبیه‌خوانی معروف‌ترین اثر این شاعر یعنی «لیلی و مجنون» بپردازم.
او ادامه داد: این شبیه‌خوانی بر مبنای یک نسخه قدیمی متعلق به سال 1321 است که در موزه نگهداری می‌کردم. این اثر توسط تعزیه‌خوانی به نام عباسقلی متخلص به میرزا رضا، نوشته شده و به نظر من کار قابل توجه و زیبایی است.
این هنرمند درباره وجوه شباهت این شبیه‌خوانی با داستان اصلی نظامی گنجوی، گفت: موضوع این نسخه به عاشق شدن قیس عامری و لیلی باز می‌گردد که در آن از شیوه اجرایی تعزیه، بهره گرفته شده است. داستان این اثر نیز از عاشق شدن قیس عامری به دختری که از طایفه او نیست، در مکتب خانه آغاز می‌شود. در واقع کشمکش از همین نقطه شکل می‌گیرد چرا که اعراب قدیم اساسا وصلت و ازدواج‌هایشان را در داخل طایفه انجام می‌دادند و معمولا ازدواج بین طایفه‌ای مرسوم نبود.
دریایی افزود: در این بخش، معلم که از عشق مجنون به لیلی مطلع می‌شود، او را اخراج می‌کند و پدر و مادرش نیز او را از این کار منع می‌کنند. کار اما در این نقطه متوقف نمی‌شود و قیس همچنان بر سر راه لیلی به چشمه، او را ملاقات می‌کند. پس از حبس لیلی توسط پدرش، قیس به بستر بیماری می‌افتد. به همین خاطر پدر و مادرش به خواستگاری می‌روند، اما پدر لیلی او را مجنون می‌خواند و دست رد به سینه آنان می‌زند، در همین زمان نیز قیس که حالا مجنون واقعی است سر به کوه و بیابان می‌زند.
او درباره دیگر جزئیات این اثر، بیان کرد: در این شبیه‌خوانی، ما بخش دوم داستان، یعنی ازدواج لیلی با ابن السلام را شاهد هستیم. نقطه‌ای که در آن لیلی به صورت ابن السلام سیلی می‌زند و از عشق به مجنون می‌گوید. داستان در نقطه‌ای به پایان می‌رسد که لیلی در بستر بیماری نامه‌ای به مجنون می‌نویسد تا او را ببیند اما زمانی که مجنون بر بالین او می‌رسد، لیلی درگذشته است. پایان این نمایش نیز با دعای مجنون به درگاه خداوند برای پایان زندگی‌اش و مرگ او به اتمام می‌رسد.
این کارگردان درباره نوع استفاده از جزئیات، گفت: داستان این اثر از بسیاری جهات با کار نظامی گنجوی همخوانی دارد البته شاخ و برگ داستان اصلی بسیار گسترده‌تر است اما ما به دلیل محدودیت زمان و شرایط اجرا، امکان پرداختن به تمام این موارد را نداشتیم و سعی کردیم که تا همین حد، اثر را در قالب یک شبیه‌خوانی ارائه دهیم.
دریایی، داستان لیلی و مجنون را دارای ابعاد اجتماعی دانست و گفت: این داستان ابعاد اجتماعی قابل توجهی دارد که حتی در گذر زمان نیز قابل استفاده است زیرا در دل این اثر، هنوز می‌توان نکاتی را در که جامعه کنونی ما برای جوانان معضل است، مشاهده کرد.
او درباره زمان تمرین این اثر، توضیح داد و افزود: بالغ بر یک ماه و نیم است که کار را به صورت جدی آغاز کرده‌ایم. در واقع به دلیل قدیمی بودن نسخه کار، مواردی مانند اجرای موسیقی بسیار مهم بود به همین خاطر بالغ بر ده روز بر روی این بخش کار کردیم. بخش دیگر این کار، بازیگر شناسی بود زیرا نقش کاملا جوان است بنابراین باید کار را به کسی می‌سپردیم که بین علی اکبر خوانی و قاسم خوانی بتواند اجرا کند، به همین خاطر اندکی کار انتخاب سخت بود که خوشبختانه به سرانجام رسید.
این هنرمند، شیوع کرونا را از جمله مشکلات جدی در پروسه اجرای کار دانست و گفت: متاسفانه به دلیل شیوع بیماری کرونا، اندکی تمرینات ما نیز دچار مشکل شده است و امیدواریم که بتوانیم به زودی این پروسه را ادامه دهیم.
دریایی برگزاری جشنواره نمایش آیینی و سنتی را گام مهمی در راستای حفظ آثار با کیفیت دانست و گفت: من به عنوان فردی که در این عرصه سالهاست مشغول به کار هستم، معتقدم که برگزاری این جشنواره می‌تواند به اجرای تعزیه‌ها و شبیه‌خوانی‌هایی که از دوران قاجار تاکنون سالهاست اجرا نشده‌اند، کمک کند و دریچه تازه‌ای به روی این آثار باز شود.
او ادامه داد: برخی از آثار این بخش، به دلیل دارا بودن ابعاد سیاسی، اساطیری و حماسی، در طول تاریخ تنها یک بار اجرا شده‌اند و دیگر هرگز امکانی برای اجرای آن فراهم نشده است، بنابراین برگزای این جشنواره فضایی برای بروز این آثار و یادآوری آن به جامعه است.
این هنرمند پیشنهاد داد: امیدوارم که در سال‌های آتی بتوانیم این جشنواره را به صورت سالانه شاهد باشیم زیرا برگزاری دو سال یکبار آن، باعث می‌شود که بین اجراها، حال و هوا، و اساسا فضای این نوع کارها، یک فاصله طولانی ایجاد شود این در حالی است که جشنواره نمایش آیینی و سنتی، دارای مخاطبان گسترده‌ای است که بر خلاف جشنواره‌های دیگر همه اقشار جامعه را در بر می‌گیرد و مختص گروه فکری خاصی نیست.
دریایی افزود: با توجه به حجم تلاش و کارهایی که برای رساندن کارها به این جشنواره می‌شود، شاید بهتر باشد که به یک اجرا در طول جشنواره اکتفا نکنیم و کارها بتوانند چندین و چند بار اجرا و دیده شوند.
بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی آذرماه امسال به دبیری داوود فتحعلی‌بیگی برگزار می‌شود.